Karakter is het speciale en unieke dat je denken, voelen en gedrag bepaalt en waardoor je als individu herkenbaar bent. Je karakter is de kern van je persoonlijkheid. Een karaktertrek is een verzameling eigenschappen die horen bij jou als persoon (die kan je lezen in je horoscoop). Het zijn stabiele eigenschappen, dus je kunt ze niet zomaar veranderen. Ze zitten in je innerlijk. Die gedragskenmerken hebben te maken met wat er in je leeft en hoe je met je omgeving communiceert. Het totaal van al je geërfde karaktereigenschappen wordt je temperament. Hoe je karakter zich ook ontwikkelt, beïnvloed door opvoeding, omgeving en gebeurtenissen; je oorspronkelijke temperament blijft altijd herkenbaar. Motivatie en karakter vormen de basis van je gedrag.
Om je karakter verder te ontwikkelen, is het belangrijk dat je eerst naar je innerlijk kijkt en daaraan gaat werken. Want pas dan komt de omgeving aan bod. Een ontwikkeling als persoon komt vóór de ontwikkeling van de omgeving en maatschappij. Door je eigen karakter te kennen, kan je veel meer voor jezelf en anderen betekenen. Je karakter is een combinatie van vier karakteraspecten, die elk in verschillende mate aanwezig zijn: verstandelijk, gevoelsmatig, wilskrachtig en evenwichtelijk. Daarna kan je die karakteraspecten onderverdelen in drie karaktereigenschappen, die zo gekozen zijn dat ze zo veel mogelijk in contrast staan met de drie andere karakteraspecten.
Rationeel ingestelde mensen hebben behoefte aan kennis, diepgang en logica. Ze kunnen zich goed kunnen concentreren en zijn in staat om veel en complex denkwerk te verrichten. Prijsbeesten in wiskunde, taalkunde, het analyseren van problemen en het vinden van oplossingen.
Gewetensvolle mensen zijn serieuze, plichtsgetrouwe, gedreven mensen die hun geweten laten spreken. Ze zijn integer, waarheidlievend, denken tamelijk zwart-wit en hebben een hekel aan compromissen. Ze hebben een sterk rechtvaardigheidsgevoel en zijn consequent in hun denken en doen. Gewaardeerd om hun toewijding en goede werkprestaties stellen ze hoge eisen aan zichzelf. Ze houden er geen bosjes vrienden op na, maar in hun relaties zijn ze wel erg trouw.
De meeste gewetensvolle mensen zijn van nature niet erg ruimhartig. Zij zijn geneigd tot ongenuanceerd zwart-wit denken: iets is goed of fout, niets er tussenin. Daardoor kunnen ze erg inflexibel zijn of zelfs intolerant tegenover mensen die er andere normen op nahouden. Zij kunnen daardoor een negatief kritische houding krijgen, een verkeerde manier van denken die voortkomt uit trots en schade toebrengt aan anderen en aan zichzelf.
Creatieve mensen zijn goed in het bedenken van nieuwe dingen. Ze komen aandraven met schitterende ideeën, ontwerpen en plannen op kunstzinnig gebied, zoals muziek, beeldende kunst of letterkunde. In alledaagse dingen steken ze iets persoonlijks, ze leggen overal iets van henzelf in. Veel creatieve mensen kunnen hun sterk ontwikkelde gevoelens goed weergeven in hun kunstuitingen en in hun doen en laten.
Door hun verbeeldingskracht gaan creatieve mensen helemaal in hun eigen denkwereld op. Ze doen er goed aan zich te mengen met andere soorten mensen om te voorkomen dat ze te veel vervreemden van de wereld om hen heen. Door hun sterke behoefte aan idealen hebben ze vaak een onrealistische kijk op het leven. De wereld voldoet helaas niet aan hun hooggestelde idealen en ze kunnen in een zelfgemaakte droomwereld gaan leven. Ze zetten zich dan af tegen de boze wereld waar ze al niet te goed mee kunnen communiceren en vluchten weg in hun eigen wereldje.
- pas op voor eenzijdig bezig zijn met denkwerk.
- besteed voldoende tijd aan sport en lichaamsbeweging om een goede lichamelijke conditie te behouden.
- zorg voor voldoende ontspanning en rust. Jaag jezelf niet op om te hoge prestaties te willen leveren, want de kans is groot dat je dan vroeg of laat een burn-out of iets dergelijks krijgt.
- als je vol bent van bepaalde idealen, zorg ervoor dat je goed zicht hebt op de realiteit; anders ga je in een droomwereld leven en isoleer je jezelf van je omgeving.
- probeer wat meer te relativeren door onderscheid te maken tussen hoofdzaken en bijzaken. Wees nauwgezet in hoofdzaken, maar wat soepeler in bijzaken.
Zelfstandige mensen hebben behoefte aan nieuwe uitdagingen en persoonlijk succes. Ze kunnen zich heel goed redden zonder hulp van anderen en velen van hen zijn geboren solisten. Het zijn dan ook rasechte pioniers. Doordat ze ondernemend zijn hebben ze het in zich om als zelfstandige zakenman te beginnen en er met hard werken een bloeiend bedrijf van te maken. Binnen een groep zijn zij degenen die de initiatieven nemen en een voortrekkersrol nemen, zodat anderen hun voorbeeld kunnen volgen. Het zijn echte vernieuwers, die hun tijd vaak vooruit zijn. Terwijl anderen nog moeten nadenken of hun plannen geen risico's opleveren, hebben zij ze al bijna uitgevoerd.
Binnen het kader van de gemeenschap moeten zelfstandig ingestelde gelovigen leren harmonisch samen te werken met anderen die minder snel en actief zijn dan zijzelf. Ze hebben andere krachtige persoonlijkheden naast zich nodig om hen in toom te houden, zodat ze hun waardevolle gaven kunnen ontwikkelen zonder dat ze er brokken mee maken.
Gezagvolle mensen hebben vooral behoefte aan verantwoordelijkheid, macht en bewondering van mensen. Het zijn geboren leiders. Ze voelen al gauw verantwoordelijk voor iets en zijn bereid de consequenties te accepteren voor de verantwoordelijkheid die hen is toevertrouwd. Door hun objectieve, praktische instelling kunnen zij goed organiseren. Ze zijn besluitvast en houden het hoofd koel onder alle omstandigheden. Ze kunnen anderen motiveren, maar ook streng zijn. Ze houden niet van compromissen en hebben van nature een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Al met al dwingt hun leiderschap respect af.
Maar bij gezagvolle mensen kan de behoefte aan verantwoordelijkheid makkelijk ontaarden in een begeerte naar macht. Hun gedrag wordt dan vaak autoritair. Een gezagvol persoon heeft de neiging de ander te weinig ruimte te gunnen en te domineren. Autoritair optredende mensen kunnen hardvochtig of zelfs wreed zijn. Daarmee kunnen ze anderen in hun gevoelens kwetsen.
Vastberaden mensen hebben bovengemiddelde lichamelijke en mentale kracht. Ze hebben een sterke persoonlijkheid en stralen een zeker overwicht uit. Ze zijn moedig en strijdbaar. Ze hebben vooral behoefte aan strijd, risico's en uitdagingen. Het zijn echte vechters en willen zich graag meten met anderen. Ze zijn moedig en geven het niet gauw op. Ze zijn bereid om zo nodig (gevaarlijke) risico's te nemen.
Vastberaden mensen kunnen het slecht hebben als anderen betere prestaties leveren. Daardoor werken ze nogal eens met hun ellebogen om anderen desnoods met geweld voorbij te streven. Tegelijk kunnen ze slecht omgaan met mislukkingen.
Vastberaden gelovigen nemen soms onverantwoord grote risico's. De behoefte aan strijd en uitdagingen kan helaas maar al te gauw verworden tot agressiviteit en vechtlust. Omdat ze zo snel reageren en direct geneigd zijn hun persoonlijke kracht en overwicht in te zetten, nemen ze weinig tijd om na te denken voordat ze handelen of spreken. Daardoor kunnen ze opvliegend en explosief reageren als ze zich ergens boos over maken.
- pas op voor werkverslaving.
- laat eventuele successen of populariteit je niet naar het hoofd stijgen.
- denk niet dat je alles zelf kunt en niemand nodig hebt.
- respecteer andere mensen, ook zwakkere mensen of mensen die trager werken en denken dan jezelf.
- wees niet autoritair, dominant of hardvochtig tegen anderen. Respecteer hun gevoelens.
- wees in de opvoeding niet te strikt. Kinderen hoeven niet perfect te worden.
- als je een positie van leiderschap inneemt: zorg ervoor dat anderen je kunnen corrigeren en in toom kunnen houden, voor je eigen bescherming en voor de bescherming van anderen.
- probeer niet steeds anderen te overtroeven of van hen te winnen.
- neem geen onverantwoorde risico's en zoek het gevaar niet op.
- gebruik je kracht en invloed om zwakkeren te beschermen en te hulp te komen.
- strijd tegen onrechtvaardigheid en oneerlijkheid, niet om zelf de top te bereiken.
- pas op voor opwellingen van boosheid of agressiviteit. Ze leiden nooit tot iets goeds.
Levendige mensen houden van afwisseling, drukte en opwindende gebeurtenissen. Ze leven erg intens. Ze kunnen uitbundig genieten van de mooie momenten van het leven, maar ook heel veel verdriet ervaren onder moeilijke omstandigheden. Ze laten zich sterk leiden door impulsen van buitenaf of ideeën die bij hen opborrelen. Ze kunnen heerlijk spontaan en enthousiast reageren.
Levendige mensen kunnen last hebben van sterk wisselende stemmingen. Het ene moment kunnen ze intens van het leven genieten, maar het volgende moment diep verdrietig zijn. Als ze iets moeilijks meemaken kunnen ze snel overspannen raken of gedeprimeerd worden. Als hen iets niet zint kunnen ze onbeheerst zijn in hun uitlatingen en daardoor de mensen in hun omgeving kwetsen. En dat moet dan natuurlijk weer worden goedgemaakt.
Impulsieve mensen zijn meestal wispelturig. Ze zijn vol rusteloze energie en vaak te ongedurig om zich op iets te kunnen concentreren. Ze vervelen zich snel omdat hun innerlijke leven niet erg ontwikkeld is en vinden al heel gauw dat ze er nodig eens uit moeten. Ze maken voortdurend nieuwe plannen, maar maken zelden iets af. Daardoor kunnen ze het op middelbare leeftijd moeilijk krijgen, als ze terugkijken op een leven waarin ze weinig blijvende resultaten hebben bereikt. Gebrek aan discipline is bij dit alles een van hun grootste problemen. Ze beloven graag van alles, maar vergeten nogal eens hun verplichtingen na te komen. Meer dan anderen hebben impulsieve mensen nood aan zelfbeheersing.
Sociale mensen hebben een warme mensgerichte instelling. Ze houden vooral van relaties, contacten en communicatie met andere mensen. Ze zijn aanhankelijk en willen niets liever dan andere mensen een plezier doen. Ze zijn van nature geïnteresseerd in wat andere mensen meemaken en hebben een uitstekend inlevingsvermogen. Ze zijn fijngevoelig en attent en weten perfect het juiste gebaar te maken, waardoor ze anderen blij kunnen maken.
Door hun sterke behoefte aan contacten hebben sociaal ingestelde mensen de neiging wel eens opdringerig te zijn en veel tijd en aandacht van anderen te verwachten. Ze hebben vaak niet door dat dit anderen kan afstoten. Zulke mensen kunnen behoorlijk egocentrisch worden, vooral bij het ouder worden. Sociale mensen praten graag (vooral over zichzelf) en kunnen daarbij erg uitweiden over allerlei details. Helaas kan een drukke prater meestal niet zo goed luisteren. De meer evenwichtige sociale mensen zijn bescheidener en kunnen wel beter luisteren.
Sociale mensen verkopen niet gauw nee als hen iets gevraagd wordt, want ze willen aardig gevonden worden en niemand voor het hoofd stoten. Sociale mensen zijn doorgaans aanhankelijk van aard. Zij hebben daardoor ook wel een neiging te veel op anderen te leunen, want ze ontlenen hun kracht en veiligheid vooral aan hun familie en hun netwerk van relaties.
Ruimhartige mensen staan wijd open voor wat er vanuit hun omgeving naar hen toe komt. Het zijn ook makkelijke mensen, waarbij alles kan. Ze komen doorgaans ontspannen en zorgeloos over. Ze leven in het heden, maken zich niet druk over wat er in het verleden is misgegaan en hebben geen zorgen over de toekomst.
Ruimhartige mensen zijn royaal in de breedste zin van het woord. Ze zijn vrijgevig en zijn oprecht bewogen met mensen die hulp nodig hebben. Ze zetten hun hart open voor mensen in nood en tonen welgemeend meeleven met anderen. Ze houden ervan andere mensen te bemoedigen en een arm om hun schouder te leggen.
Ruimhartige mensen zijn vaak ook ruimdenkende mensen, ook in de verkeerde betekenis van het woord. Doordat ze vooral hun gevoel laten spreken, speelt hun geweten een te zwakke rol. Daardoor zijn ze eerder geneigd om inconsequent te zijn in hun gedrag en om compromissen te maken. Verder kan hun natuurlijke onbezorgdheid ook verworden tot kortzichtigheid, waardoor ze weinig visie hebben voor de lange termijn. Doordat ze zo makkelijk leven, kunnen het heel rommelige mensen zijn, in allerlei opzichten.
Ruimhartige ouders hebben de neiging om toegeeflijk te zijn en hun kinderen onvoldoende te corrigeren. Ook hebben ze de neiging om hun kinderen meer te geven dan goed voor ze is. Verwennen zorgt op korte termijn voor een stukje dankbaarheid van kinderen en daar genieten ruimhartige ouders erg van. Dat de kinderen er op langere termijn door bedorven worden dringt niet tot hen door, omdat ze niet gewend zijn aan langtermijn denken.
- maak af wat je begonnen bent en begin dan pas met iets nieuws. Anders bereik je niets in je leven.
- leer om te kunnen gaan met alleen zijn; je hoeft niet altijd onder de mensen te zijn.
- probeer goede disciplines te ontwikkelen in je dagelijkse werkzaamheden en vooral ook in huis. Vermijd rommel en chaos in je leefomgeving. Dat gaat niet vanzelf.
- laat je populariteit bij andere mensen niet je hoogste prioriteit hebben.
- oefen je in bescheidenheid en besteed niet te veel aandacht aan uiterlijke dingen om op te vallen of bewonderd te worden.
- spreek de waarheid zonder te overdrijven of op te scheppen. Wees echt en speel geen toneel in het dagelijks leven. Maak geen drama van dingen die het niet waard zijn.
- als je behoefte hebt aan sociale contacten, dring jezelf dan niet op aan anderen.
- probeer in gesprekken met mensen niet alleen over jezelf te praten en wat jij hebt meegemaakt. Oefen jezelf in aandachtig luisteren naar de ander, zonder het onderwerp naar jezelf toe te trekken.
- durf eerder 'nee' te zeggen als mensen je iets vragen dat onredelijk is of wat je niet aankunt. Mensen die daar moeite mee hebben zijn bang dat de ander hen dan niet meer aardig vindt. Je kunt het onmogelijk iedereen naar de zin maken.
- houd er een eigen mening op na en praat mensen niet naar de mond om aardig gevonden te worden. Ontwikkel een gezonde zelfstandigheid.
- wees consequent in je optreden, vooral in de opvoeding van kinderen.
Beheerste mensen zijn geduldig en kalm van aard en weten hun emoties uitstekend te beheersen. Ze laten ook niet gemakkelijk merken wat in hen omgaat. Zij blijven kalm of zelfs onverstoorbaar onder bijna alle omstandigheden en zijn uitstekend bestand tegen stress. Ze zijn bedachtzaam en zullen niet gauw risico's nemen. Tegelijk zijn het opgeruimde, tevreden mensen die veel van het leven kunnen genieten. Het zijn vooral toeschouwers die hun omgeving rustig in zich opnemen. Ze zeggen niet veel, maar zien alles. Daardoor komen ze vaak wat afstandelijk over, maar ze hebben wel een goed gevoel voor (meestal droge) humor.
Beheerste mensen houden van alles wat vertrouwd is. Ze bewaren en behouden graag wat ze hebben. Ze zijn over het algemeen behoudend en hechten aan goede tradities. Ze gaan economisch met geld om en weten wat sparen is. Ze zijn trouw in vriendschappen en zijn gewend beloftes na te komen.
Volgzame mensen hebben vooral behoefte aan harmonie, veiligheid en een goede leiding boven zich. Ze zijn inschikkelijk en hebben een dienende instelling. Ze zijn gemoedelijk, vriendelijk en makkelijk in de omgang. Het zijn dan ook mensen waar je niet gauw ruzie mee krijgt, of het moet echt aan je zelf liggen. Omdat ze van harmonie houden, gaan ze conflicten het liefst uit de weg en zijn ze beter dan anderen in staat om de vrede te bewaren en conflicten op te lossen. Zo nodig zijn ze bereid compromissen te sluiten, want vrede gaat bij hen voor alles. Het zijn dan ook geboren diplomaten en vredestichters. Het zijn doorgaans dienstbare, loyale, trouwe mensen waar je altijd op kunt rekenen.
Volgzame mensen nemen het leven zoals het valt is en de omstandigheden zoals die op hen afkomen. In tijden van tegenspoed wachten ze geduldig op betere tijden en wachten totdat de zon weer gaat schijnen in hun leven.
Volgzame mensen hebben de neiging te volgzaam te zijn. Omdat ze het liefst onder leiding van een ander staan, hebben ze moeite om zelfstandig beslissingen te nemen. Ze hebben een stuk veiligheid nodig en als die wegvalt, worden ze onzeker en bang. Soms zijn het echte goedzakken en moeten ervoor oppassen dat anderen geen misbruik maken van hun goedheid.
Volgzame mensen hebben de neiging om lijdelijk te zijn en zich in alles neer te leggen bij de omstandigheden. Als zich een probleem voordoet, dan kruipen ze daar het liefst voor weg. Ze hopen dat het probleem dan vanzelf verdwijnt of door een ander wordt opgelost. En als ze kiezen, kiezen ze voor de gemakkelijkste oplossing, de veilige middenweg, de weg van de minste weerstand.
Praktische mensen hebben vooral behoefte aan orde, overzicht, structuur en concrete resultaten van hun werk. Ze hebben nuchterheid, eenvoud en ijver als kroonjuwelen. Zij hebben hun leven op orde. In hun werk zijn ze ordelijk en efficiënt, want ze weten uit ervaring dat gebrek aan structuur onnodig veel energie kost. Ze zijn ijverig en houden van netheid en regelmaat. Praktische mensen hebben een behoorlijke portie gezond boerenverstand in de allerbeste betekenis van het woord. Hun inzichten zijn op de praktijk gericht en daardoor erg waardevol in het dagelijks leven. Praktische mensen zijn geschikt voor een enorme verscheidenheid aan beroepen of taken, variërend van eenvoudig tot zeer complex.
Praktische mensen hebben zulke goede, gebalanceerde eigenschappen dat er nauwelijks schaduwkanten te noemen zijn. Wel moeten ze er voor oppassen dat hun leven niet te eentonig of saai wordt door hun gebrek aan fantasie en creativiteit, want dat is de keerzijde van hun nuchterheid. Dat kan een beperking opleveren.
- wees niet jaloers op mensen die meer in het oog lopende eigenschappen hebben. Je kracht ligt in je veelzijdigheid en dat is veel waard, op alle gebieden van je leven.
- kom in actie als het moet en blijft niet te afwachtend aan de kant staan.
- durf zelfstandig beslissingen te nemen. Beter een verkeerde beslissing dan geen beslissing, want stilstand is achteruitgang.
- breng voldoende afwisseling in je bestaan en in de dingen die je doet.
- durf af en toe verantwoorde risico's te nemen. Zoiets brengt meer kleur in je leven.
- besteed niet te veel aandacht aan je zekerheden; als je daar te veel mee bezig bent vergeet je te leven.
- pas op voor een conservatieve instelling, het vastzitten aan regels.
- werk vernieuwingen niet onnodig tegen en probeer niet steeds te wijzen op de gevaren van vernieuwingen.
Karakter eigenschappen interageren uiteraard met elkaar. Sommige karakters botsen, andere komen dan weer heel goed overeen. Hieronder zie je een overzicht welke karaktereigenschappen samenhangen en zo een hechte relatie kunnen vormen. Andere eigenschappen zijn dan weer tegenovergesteld, waardoor je in een relatie best de confrontatie vermijdt. En gezien we graag mensen in hokjes steken, is er ook een lijstje van stereotiepe karaktereigenschappen. Dit overzicht kan je helpen om bepaalde conflictsituaties op de werkvloer te vermijden, door personen met tegenovergestelde karaktereigenschappen niet in hetzelfde team te steken. Of net wel. En welke karaktereigenschappen wil je het liefst terugvinden bij je manager?